بازار کتاب سالهای طولانی با پدیدهای به نام کتاب تقلبی و یا در اصطلاح حوزه نشر کتاب افست مواجه است (در این مقاله منظور از کتاب افست یعنی کتاب غیر اصل و تقلبی) با توجه به عدم رسیدگی های بی شمار از سوی نهادها این معضل رو به افزایش است. کتابی که از چاپ چهارم و پنجم آن میگذرد به سرعت به شکل «نسخههای تقلبی» وارد بازار کتاب میشود؛ کتابی که عین کتاب اصلی است اما ناشر، آن را تولید نکرده است؛ یعنی شما ممکن است فکر کنید که دارید نسخه اصلی کتاب را میخرید اما در حقیقت دارید کپی آن را میخرید که چاپخانهای به شکل کتاب تقلبی آن را تولید و وارد بازار نشر کرده است.
در سالهای دور برای داشتن دستگاههای کپی مجوز لازم بود و هر فردی که میخواست برای تهیه این دستگاهها اقدام کند، باید مجوز مربوطه را دریافت میکرد؛ اما متأسفانه امروزه هر فردی به راحتی و بدون مجوز میتواند این دستگاهها را تهیه کند و به کار بگیرد. با ورود دستگاههای دیجیتالی به صنعت چاپ تا حدود زیادی تشخیص کتابهای تقلبی از کتابهای اصل با کمی دقت مقدور بود، درحالیکه امروزه تولیدکنندگان کتابهای تقلبی دقیقاً دستگاههایی را به کار میگیرند که ناشران برای چاپ کتابهایشان از آن ها استفاده میکنند؛ بنابراین تنها افرادی که با چاپ سروکار دارند یا تجربه کافی در این زمینه دارند، میتوانند کتابهای تقلبی را تشخیص دهند. پیشرفت این روند (افزایش کتابهای تقلبی) بسیاری از چاپخانه داران قدیمی که سالها به فعالیت چاپ میپرداختند از فعالیت بازماندند.
مکان تهیه کتاب
از سالهای دور فروخته شدن کتاب در کنار خیابان عادی بوده است. ناشر و مخاطب هم مشکلی با آن نداشتهاند و حتی حالتی نوستالژیک هم به خودش گرفته است و در ادبیات داستانی هم وارد شده است. دلیلش هم این است که کتابهای گوشه خیابان بهطور عمده یا دست دوم بودهاند یا کتبی قدیمی و نایاب؛ اما از وقتی کتاب تقلبی زیاد شده، نیم بیشتر این کتابها همان تقلبی ها هستند که با زبانبازی فروشنده تحت عنوان چاپ خاص، بدون سانسور، نسخه اولیه و… به فروش میروند.
در چند سال گذشته، عرضه کتاب در جاهایی غیر از کتاب فروشی رونق گرفته است؛ مثلاً در غرفههای صنایعدستی مترو، میزی هم برای فروش کتاب برپاست یا اصلاً در گوشهای از یک نمایشگاه دائمی، روی چند میز کتاب چیدهاند و تأکید میکنند که با تخفیف است یا در مکانهای فرهنگی پرتردد همیشه کسی هست که کتابهای معروفی را جایی روی هم چیده و با اصرار از شما میخواهد که کتاب بخرید. کتابها هم در ظاهر شکیل چاپ شدهاند و نشانی از دست دوم بودنشان نیست. اینها اغلب همان کتابهایی هستند که به شکل نسخههای تقلبی چاپ شدهاند. پس لطفاً نسخه اصلی کتاب را از کتابفروشی معتبر تهیه کنید.
قیمت کتاب
هیچ ارزانی بی حکمت نیست. نهایت سودی که یک کتابفروش به کتابش میتواند بدهد 20 الی 25 درصد است. طبیعتاً کتاب پرفروشی که با تخفیف 50 حتی 60 درصد به فروش میرسد تقلبی است. بعضی از کتابهای تقلبی هم قیمت با کتاب اصلی است ولی ازآنجاکه ما معتقدیم دستفروش ارزان تر میدهد از آن خرید میکنیم.
کیفیت چاپ
کتابی که در زیرزمینها توسط دستگاههای اسکن عکسبرداری و سپس تکثیر میشود، تنها با ذرهبین میتوان تشخیص داد که کتاب تقلبی است. اغلب کتابهای تقلبی با نگاه اول قابل تشخیص نیستند و پس از کمی مطالعه فرد متوجه میشود که حروف سایه دارند و دچار چشم درد میشوند. اگر دستگاه کپی ضعیف باشد روی صفحات کاغذ به صورت نقطه ای جوهر چاپ پخش شده است در صورتی که چاپ انتشارات بسیار با کیفیت است.
طرح روی جلد
در خصوص طرح روی جلد دو نکته را دقت بفرمایید: 1) رنگ جلد که در چاپ افست بسیار بی کیفیت و کم رنگ تر از چاپ اصلی کتاب است. 2) چاپ جلد که با سایز کتاب اصلی منطبق نبوده است و در حاشیه جلد خط سفید می افتد.
تقارن شماره صفحات
کتاب با چاپ اصلی همیشه شماره صفحاتش روی هم متقارن هست و در یک خط هستند؛ اما کتابهای چاپ افست این تقارن وجود ندارد.
در حوزه نشر و چاپ کتاب هم تقلب میشود و باید فرهنگ سازی شود که هر کالای تقلبی را نباید خرید تا به آن حوزه ضرر وارد نکنند و صنعت مورد نظر پیشرفت کند و بهبود یابد.